Poëzie

BLIJF BIJ

blijf bij verstandige mensen vandaan
blijf in de buurt van verliefden
al ben je alleen en het is niet op jou
blijf liever beduusd in de rouw want
verstandigheid is besmettelijk
en keelt ze steeds

Judith Herzberg, Dagrest

Met dit gedicht van Judith Herzberg open ik mijn poëziepagina en ik heb niet toevallig voor dit gedicht gekozen: blijf bij verstandige mensen vandaan is een goede raad voor wie poëzie wil lezen!

Wie denkt dat je gedichten met je verstand moet lezen om ze te begrijpen, zal veel missen. Poëzie gaat om kijken, goed kijken, en om voelen. Een voorbeeld: ik houd erg van het gedicht ‘Grote elegie voor John Donne’ van Joseph Brodsky. Het is een heel lang gedicht en ik heb het al zeker honderd keer hardop gelezen in een poging het te begrijpen, maar de laatste twintig regels snap ik nog altijd niet. Maar ik word er diep door geraakt en ze brengen tranen in mijn ogen. Dat is genoeg, misschien schuilt de magie van het gedicht juist wel in het feit dat ik er steeds nèt niet bij kan.

In deze poëzierubriek zal ik regelmatig gedichten bespreken, maar verwacht geen haarfijn uitgeplozen analyses, daar zijn gedichten niet voor bedoeld denk ik. Ik geef alleen mijn visie erop, die wellicht een heel andere is dan de jouwe.

‘Geen dag zonder gedicht!’

Inderdaad, er gaat geen dag voorbij of ik denk wel aan een gedicht, lees een gedicht, kom tot rust met een gedicht. Waarom dat zo is, kan ik niet goed uitleggen, ben ik bang. Wat is het wat mij zo aanspreekt in poëzie? De klank? De woorden? De inhoud? Mijn antwoord: dat alles en nog iets meer. Poëzie heeft voor mij iets magisch: als de woorden op precies de goede plek staan, als het ook precies de goede woorden zijn, dan ontstaat er een spannend geheel, waardoor het gedicht iets meer is dan de som der delen.

Veel leerlingen op school en ook veel mensen daarbuiten zijn eigenlijk een beetje bang voor poëzie, lijkt het wel. Dat hoeft echt niet. Ik zei op school altijd tegen mijn leerlingen: gedichten lees je niet in de eerste plaats met je verstand, maar met je hart. Helaas wordt er bij  het vak Nederlands vaak onevenredig veel aandacht besteed aan de technische kant van een gedicht: rijmschema’s, metrum, beeldspraak, stijlfiguren….Best wel belangrijk, maar het is niet het wezen van poëzie. Natuurlijk, je kunt geraakt worden door een mooie beeldspraak en het is handig als je die kunt benoemen, maar het gaat natuurlijk om het geraakt zijn zelf.

Ik ben van plan om regelmatig een gedicht te bespreken, waarbij ik aandacht zal besteden aan zowel  de technische als de inhoudelijke kanten ervan.